Rolnicy prowadzący gospodarstwo rolne praktycznie zawsze podlegają rolniczemu ubezpieczeniu w Kasie Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego (dalej KRUS), chyba że pracują zawodowo, a gospodarstwo prowadzą hobbistycznie. Jednak warto pamiętać, że prowadzenie gospodarstwa rolnego nie pozbawia rolnika możliwości  jednoczesnego prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej. Przy czym wszystkie wskazane w poniższym artykule regulacje prawne dotyczą nie tylko rolnika, ale także jego domownika, który również podlega ubezpieczeniu w KRUS.

Przez pozarolniczą działalność gospodarczą rozumie się – w myśl art. 5a pkt 6 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2024 r. poz. 226) – działalność zarobkową:

a) wytwórczą, budowlaną, handlową, usługową,

b) polegającą na poszukiwaniu, rozpoznawaniu i wydobywaniu kopalin ze złóż,

c) polegającą na wykorzystywaniu rzeczy oraz wartości niematerialnych i prawnych

– prowadzoną we własnym imieniu bez względu na jej rezultat, w sposób zorganizowany i ciągły, z której uzyskane przychody nie są zaliczane do innych przychodów z innych źródeł, np. stosunku służbowego.

Podejmując prowadzenie pozarolniczej działalności gospodarczej rolnicy nie muszą rezygnować z ubezpieczenia w KRUS, jednak aby je kontynuować muszą spełnić pewne warunki.

Wobec powyższego, aby prowadzić pozarolnicza działalność gospodarczą i jednocześnie nadal posiadać ubezpieczenie w KRUS rolnik zakładający lub kontynuujący działalność musi:

• podlegać ubezpieczeniu w KRUS z mocy ustawy nieprzerwalnie przez okres 3 lat;
• złożyć w KRUS zawiadomienie o kontynuacji ubezpieczenia w KRUS w nieprzekraczalnym terminie 14 dni od rozpoczęcia wykonywanej działalności;
• nie być pracownikiem w innej firmie;
• nie posiadać ustalonego prawa do emerytury, renty czy innych świadczeń z tytułu ubezpieczeń społecznych;
• w przypadku gdy działalność jest kontynuowana nie przekroczy limitu należnego podatku dochodowego za poprzedni rok podatkowy od przychodów z pozarolniczej działalności gospodarczej, który w 2022 r. wynosił 3723 zł, natomiast w 2023 r. wynosił 4088 zł (tzw. kwota graniczna).

Przy czym ww. warunki musza zostać spełnione łącznie! Tzn. brak spełnienia chociaż jednego z ww. warunków oznacza brak możliwości posiadania ubezpieczenia w KRUS i jednoczesnego prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej.

Ponadto jak można zauważyć, kwota graniczna podlega corocznej waloryzacji, którą corocznie, która jest ogłaszana w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski”. Dlatego corocznie należy sprawdzić jaka kwota obowiązuje w danym roku, aby móc zweryfikować swoje możliwości.

Również nadmieniam, iż osoby, które zdecydują się na założenie pozarolniczej działalności gospodarczej na zasadach ogólnych, podlegają kwocie wolnej od podatku, która obecnie (2024 r.) wynosi 30.000 zł.

Warto zapamiętać!

Przekroczenie kwoty granicznej skutkuje wyłączeniem rolników prowadzących dodatkowo pozarolniczą działalność gospodarczą lub współpracujących przy prowadzeniu tej działalności, z ubezpieczenia społecznego rolników i objęcie ich ubezpieczeniem społecznym w systemie powszechnym, tj. przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych.

Oświadczenie lub zaświadczenie

Co roku w nieprzekraczalnym terminie do dnia 31 maja danego roku, rolnik prowadzący pozarolniczą działalność gospodarczą jest obowiązany przedłożyć w Kasie Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego oświadczenie o nieprzekroczeniu w roku poprzednim kwoty granicznej bądź zaświadczenie właściwego Naczelnika Urzędu Skarbowego o wysokości podatku dochodowego za poprzedni rok podatkowy z pozarolniczej działalności gospodarczej. Takie zaświadczenie każdorazowo wyda Naczelnik Urzędu Skarbowego po uprzednio złożonym wniosku rolnika (wniosek ten można również złożyć online za pośrednictwem strony internetowej: podatku.gov.pl/e-urzad-skarbowy, jako pismo ogólne do urzędu).

Brak przedłożenia ww. oświadczenia rolnika lub zaświadczenia Naczelnika Urzędu Skarbowego w nieprzekraczalnym terminie do dnia 31 maja danego roku, skutkuje wyłączeniem z dniem 1 czerwca z ubezpieczenia w KRUS i objęcie obowiązkowym ubezpieczeniem w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych (ZUS). Podobna konsekwencja grozi w przypadku przekroczenia kwoty granicznej.

Warto pamiętać, że ww. oświadczenia albo zaświadczenia nie składa osoba, która w poprzednim roku kalendarzowym nie prowadziła pozarolniczej działalności gospodarczej (np. zawiesiła ją) oraz nie współpracowała przy jej prowadzeniu.