Kwestia zaliczenia rolnika do kategorii przedsiębiorcy może wydawać się  problematyczna. Sama wielokrotnie pisząc pozew zastanawiałam się czy osoba prowadząca gospodarstwo rolne jest uznawana za przedsiębiorcę. Wbrew pozorom to bardzo ważna informacja, bowiem od tego może zależeć np. właściwość sądu. Spory pomiędzy przedsiębiorcami rozpoznają sądy gospodarcze, zatem warto przed wdaniem się w spór i wysłaniem pozwu, sprawdzić czy dobry sąd wybraliśmy, aby ten pozew złożyć. W przypadku rolników, jest mały problem – gdyż jak to w naszym prawie bywa – nie jest to takie oczywiste 🙂

Aby już więcej się nie zastanawiać i mieć pewność, poniżej odpowiadam na jakże bardzo ważne pytanie, a mianowicie czy Rolnik jest Przedsiębiorcą?

Art. 43¹ ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. 2023, poz. 1610, dalej k.c.) stanowi, że przedsiębiorcą jest osoba fizyczna, osoba prawna i jednostka organizacyjna (nieposiadająca statusu osoby prawnej, której ustawa przyznała zdolność prawną (np. stowarzyszenie), prowadząca we własnym imieniu działalność gospodarczą lub zawodową.

Za działalność gospodarczą można uznać działalność mającą profesjonalny charakter, cechującą się powtarzalnością podejmowanych działań, uczestnictwem w obrocie gospodarczym oraz podporządkowaniem regułom gospodarki rynkowej. Stąd też rolnik indywidualny prowadzący we własnym imieniu działalność wytwórczą w zakresie upraw lub hodowli o cechach działalności gospodarczej jest przedsiębiorcą, chyba że prowadzi gospodarstwo rolne jedynie w celu zaspokajania potrzeb własnych i swojej rodziny. Jeżeli natomiast działalność rolnicza spełnia ww. kryteria bycia przedsiębiorcą – bo np. rolnik sprzedaje wyprodukowane w swoim gospodarstwie płody rolne, zawiera umowy dostawy, kontraktacji, sprzedaży produktów rolnych, wystawia faktury, to wobec takiego rolnika stosuje się zasady jak w stosunku do przedsiębiorców.

Tym samym przy określeniu statusu rolnika jako przedsiębiorcy najważniejsze jest ustalenie, czy prowadzone przez rolnika gospodarstwo wytwarza płody rolne, które pozwalają wyłącznie na pokrycie własnych potrzeb, jak np. karmienie zwierząt, czy rolnik produkuje płody rolne na większą skalę i ma możliwość sprzedaży ich nadwyżki. Jeżeli rolnik może dokonać sprzedaży swoich płodów rolnych i to czyni zawierając np. umowy kontraktacji/dostawy/sprzedaży, to należy uznać go za przedsiębiorcę.

Warto pamiętać, że w przypadku rolników o zakwalifikowaniu do kategorii przedsiębiorca nie decyduje wpis w Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej, a ustalenie czy produkuje on tylko na potrzeby własne, czy jego działalność stanowi działalność wytwórczą w rolnictwie i dokonuje on sprzedażny nadwyżki swoich płodów rolnych.

Zatem w przypadku rolników nie ma znaczenia, że rolnik nie jest wpisany do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej.

Albowiem prowadząc działalność wytwórczą w rolnictwie w zakresie:

1. upraw rolnych oraz chowu i hodowli zwierząt,
2. ogrodnictwa,
3. warzywnictwa,
4. leśnictwa,
5. rybactwa śródlądowego,

nie ma ustawowego obowiązku zgłoszenia prowadzenia tej działalności do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarcze

Należy mieć jednak świadomość, że działalność rolnika indywidualnego traktowana winna być jako działalność przedsiębiorcy, gdyż ta wiedza jest niezbędna do skorzystania z obowiązków i uprawnień rolnika, jak też pozytywnego przeprowadzenia ewentualnego postępowania sądowego, np. o zapłatę czy z tytułu rękojmi za wady.

Zważywszy na powyższe można wyraźnie przyznać, że rolnik uznawany jest za podmiot prowadzący działalność gospodarczą i jest przedsiębiorcą, chyba że zaspokaja wyłącznie potrzeby własnej rodziny i nie uczestniczy w obrocie gospodarczym. 

Dodatkowo warto zapamiętać, że jeśli rolnik jest przedsiębiorcą, to gdy wejdzie w spór z innym przedsiębiorcą, sądem właściwym do rozpoznania sprawy będzie sąd gospodarczy.

Przez sąd gospodarczy uważa się odrębny wydział sądu utworzony w sądach rejonowych lub sądach okręgowych. Sąd gospodarczy zajmują się rozpoznawaniem spraw gospodarczych, czyli spraw:

1) ze stosunków cywilnych między przedsiębiorcami w zakresie prowadzonej przez nich działalności gospodarczej, nawet jeżeli którakolwiek ze stron zaprzestała prowadzenia działalności gospodarczej;
3) ze stosunku spółki oraz dotyczące roszczeń spółek z kodeksu spółek handlowych,
4) przeciwko przedsiębiorcom o zaniechanie naruszania środowiska i przywrócenie do stanu poprzedniego lub o naprawienie szkody z tym związanej oraz o zakazanie albo ograniczenie działalności zagrażającej środowisku;
5) z umów o roboty budowlane oraz ze ściśle związanych z procesem budowlanym umów służących wykonaniu robót budowlanych;
6) z umów leasingu;
7) przeciwko osobom odpowiadającym za dług przedsiębiorcy, także posiłkowo lub solidarnie, z mocy prawa lub czynności prawnej;
8) między organami przedsiębiorstwa państwowego;
9) między przedsiębiorstwem państwowym lub jego organami a jego organem założycielskim lub organem sprawującym nadzór;
10) z zakresu prawa upadłościowego i restrukturyzacyjnego;
11) o nadanie klauzuli wykonalności tytułowi egzekucyjnemu, którym jest orzeczenie sądu gospodarczego prawomocne lub podlegające natychmiastowemu wykonaniu albo ugoda zawarta przed tym sądem;
12) o pozbawienie wykonalności tytułu wykonawczego opartego na prawomocnym lub podlegającym natychmiastowemu wykonaniu orzeczeniu sądu gospodarczego albo ugodzie zawartej przed tym sądem.

Należy zapamiętać, że nie w każdym sądzie został utworzony wydział gospodarczy, np. w województwie opolskim na całe województwo został utworzony tylko jeden Wydział V Gospodarczy w Sądzie Rejonowym w Opolu (gdzie rozpoznawane są sprawy, których wartość przedmiotu sportu nie przekracza kwoty 100.000 zł) oraz Wydział VI Gospodarczy w Sądzie Okręgowym w Opolu (gdzie rozpoznawane są odwołania od decyzji Sądu Rejonowego w Opolu V Wydział Gospodarczy oraz sprawy, w których wartość przedmiotu sporu przekracza kwotę 100.000 zł). Zatem do tego Sądu musi złożyć pozew o zapłatę rolnik, jeżeli inny rolnik bądź przedsiębiorca z województwa opolskiego ,,zapomni” zapłacić mu np. za sprzedane płody rolne, ale czy będzie to Sąd Rejonowy czy Sąd Okręgowy zadecyduje kwota, której domagać będzie się powód.