Ekstensywne użytkowanie TUZ (trwałych użytków zielonych) z obsadą zwierząt to jedna z 8 praktyk przewidzianych w ramach Ekoschematu – Rolnictwo węglowe i zarządzanie składnikami odżywczymi. Jest to dodatkowa, dobrowolna płatność, o która może wnioskować Rolnik. Jednakże realizacja praktyki może nastąpić w gospodarstwach, które spełnią warunek uzyskania minimalnej liczby punktów w ramach Ekoschematu – Rolnictwo węglowe. Warto jednak pamiętać, że osoba chcąca uzyskać wsparcie finansowe w ramach ekoschematu rolnictwo węglowe musi zebrać minimalną liczą punktów, która jest wyliczana w odniesieniu do użytków rolnych w gospodarstwie. Punkty możemy zdobyć na praktykach realizowanych na gruntach ornych i trwałych użytkach zielonych (TUZ).  Informacje w zakresie sposobu wyliczania minimalnej liczby punktów znajdują Państwo w artykule: Informacje ogólne o ekoschemacie – Rolnictwo węglowe). Celem praktyki jest ochrona bioróżnorodności poprzez właściwe gospodarowanie na trwałych użytkach zielonych (TUZ) o niskiej wartości produkcyjnej. Praktyka będzie przyczyniała się do ograniczenia zagęszczenia zwierząt, co zgodnie z ideą rolnictwa węglowego, jest korzystne z punktu widzenia ilości azotu wprowadzanego do środowiska. Praktyka będzie również zachęcała do prowadzenia racjonalnego wypasu zwierząt, a także przyczyni się do przeciwdziałania negatywnemu trendowi jakim jest zaprzestawanie utrzymywania TUZ. Dodatkowo, wymóg polegający na zakazie przeorywania TUZ w trakcie trwania zobowiązania, wzmocni znaczenie wspieranych TUZ w sekwestracji węgla. Punkty uzyskane za realizację praktyki będą sumowane z punktami uzyskanymi również z realizacji innych praktyk wchodzących w zakres ekoschematu Rolnictwo węglowe i zarządzanie składnikami odżywczymi (w przypadku gdy praktyka Ekstensywne użytkowanie TUZ z obsadą zwierząt nie będzie jedyną deklarowaną praktyką) celem uzyskania minimalnej liczby punktów warunkującej dostęp do ekoschematu Rolnictwo węglowe i zarządzanie składnikami odżywczymi. Warunki ubiegania się o płatność:

1. Zgłoszone TUZ położone są poza obszarem Natura 2000,
2. Rolnik lub jego małżonek* w okresie od dnia 1 kwietnia do dnia 30 września roku, w którym złożono wniosek o przyznanie płatności był posiadaczem zwierząt trawożernych¹, a obsada tych zwierząt wynosi miedzy 0,3 – 2 DJP/ha,
3. Obowiązuje ZAKAZ przeorywania TUZ w okresie realizacji tej praktyki.

*W sytuacji gdy dla spełnienia warunku DJP rolnik chce uwzględnienia w jego wyliczeniu zwierząt małżonka należy złożyć wraz z wnioskiem skan załącznika o typie: Z0036 – Oświadczenie o zwierzętach współmałżonka (z poziomu sekcji Załączniki). ¹Zwierzęta trawożerne:

• Konie
• Bydło domowe
• Bawoły domowe
• Kozy
• Owce
• Gęsi
• Muły
• Osły
• Alpaki
• Lamy
• Jelenie szlachetne
• Daniele

Praktyczne aspekty:

1. Informacje o liczbie punktów, o których mowa powyżej są prezentowane w panelu Rolnictwo węglowe w zakładce WNIOSEK i PODSUMOWANIE.
2. Dla tej praktyki punkty przyznawane są do trwałych użytków zielonych położonych poza obszarem Natura 2000.
3. Na potrzeby deklaracji niniejszej praktyki, w aplikacji eWniosekPlus została dodana nowa warstwa referencyjna PEG_EKSTUZ (możliwa do włączenia z poziomu zakładki MAPA – warstwy), na podstawie której aplikacja będzie weryfikowała czy geometrie uprawy TUZ zostały wyrysowane na odpowiednim obszarze (poza obszarem Natura 2000).

WAŻNE!!!   

W zakładce WNIOSEK należy zaznaczyć wnioskowanie o praktykę. Po przejściu do zakładki MAPA, po narysowaniu geometrii uprawy, ze słownika należy wybrać roślinę uprawną – TUZ, a następnie zaznaczyć (zweryfikować zaznaczone przez aplikację) wnioskowane płatności oraz praktykę Ekstensywne użytkowanie TUZ z obsadą zwierząt (E_EKSTUZ) w polu Ekoschematy.

Aplikacja w momencie próby zapisu danych uprawy dokona sprawdzeń czy deklaracja praktyki ma miejsce na odpowiednio wyznaczonej warstwie referencyjnej (widoczność warstwy na mapie można włączyć poprzez ikonę Warstwy i wybór PEG_EKSTUZ). W sytuacji gdy aplikacja wykryje, że wyrysowana geometria uprawy TUZ, która ma zostać zgłoszona w ramach praktyki Ekstensywne użytkowanie TUZ z obsadą zwierząt znajduje się poza warstwą PEG_EKSTUZ zgłoszony zostanie błąd kompletności z informacją, że zadeklarowana uprawa znajduje się poza granicami referencyjnymi obszarów TUZ pomniejszonych o obszary Natura 2000.

  Ekoschemat – Rolnictwo węglowe – Ekstensywne użytkowanie TUZ z obsadą zwierząt można łączyć z innymi ekoschematami, tj.:

1. Opracowanie planu nawożenia
2. Retencjonowanie wody na TUZ
3. Stosowanie płynnych nawozów naturalnych inną metodą niż rozbryzgową
4. Integrowana Produkcja

Ekoschemat – Rolnictwo węglowe – Ekstensywne użytkowanie TUZ z obsadą zwierząt  NIE można łączyć z innymi ekoschematami, tj.:

1. Obszary z roślinami miododajnymi
2. Ekstensywne użytkowanie TUZ
3. Międzyplony/Wsiewki śródplonowe
4. Zróżnicowana struktura upraw
5. Wymieszanie obornika
6. Uproszczone systemy uprawy
7. Wymieszanie słomy z glebą
8. Biologiczna ochrona upraw

Najczęstsze pytania i odpowiedzi:

1. Mam 7ha TUZ, ale w momencie składania wniosku o dopłaty nie posiadam zwierząt. Jednak planuję ich zakup na początku czerwca, czy mogę przystąpić do ekoschematu? – W tym momencie w gospodarstwie czas w którym nie było zwierząt przekroczy 10% okresu i dla gospodarstwa będzie przyznana odmowa płatności.
2. Posiadam 100 ha gruntów rolnych w tym 30 ha łąk (TUZ ) i stado 50 krów które całorocznie przebywają w oborze czy mogę przystąpić do ekoschematu – W ekoschemacie jest wymóg posiadania obsady zwierząt między 0,3-2 DJP/ha. Natomiast nie ma obowiązku wypasania zwierząt.
3. Czy do ekstensywnego użytkowania TUZ z obsadą zwierząt ilość DJP nie mogłaby się wyliczać z automatu? Można to gdzieś sprawdzić tak na szybko? – Wyliczenie DJP w ARIMR odbywa się po 30 września na podstawie danych z IRZ Plus. Wcześniejsze wyliczenia w systemie ARIMR mogłyby wprowadzać w błąd. Aby wyliczyć wielkość DJP należy skorzystać z załącznika 4 z rozporządzenia Dz.U 2023 poz. 493. gdzie podano współczynniki przeliczeniowe dla poszczególnych grup zwierząt.
4. Ekstensywne użytkowanie TUZ, jeżeli nie zostanie spełniona obsada 0,3-2 DJP/ha, płatność nie zostanie przyznana, a czy będą nakładane sankcje? – Jeżeli obsada zwierząt przekrocz granice tolerancji (10% wówczas nastąpi odmowa płatności za ten ekoschemat. Przepisy nie przewidują kar za niewywiązanie się z ekoschematu.
5. W jaki sposób będzie liczona obsada – Rozporządzenie wskazuje ze liczba zwierząt jest ustalana z uwzględnieniem wartości współczynników przeliczeniowych sztuk zwierząt na duże jednostki przeliczeniowe (DJP) określonych w załączniku nr 4 do rozporządzenia i stanowi iloraz sumy iloczynów liczby poszczególnych zwierząt i wartości współczynników przeliczeniowych sztuk zwierząt na DJP oraz liczby dni w okresie, w którym rolnik lub jego małżonek był posiadaczem tych zwierząt.

Czyli należy obliczyć: dzienna liczba zwierząt û współczynnik  DJP = dzienne DJP Suma dziennych DJP / 183 dni = średnia obsada w gospodarstwie (okresie 1.IV -30.IX) Średnia obsada w gospodarstwie DJP/liczba ha TUZ = Obsada na hektar *183 dni – jest to liczba dni w okresie (okresie 1.IV -30.IX) Należy pamiętać, że w przypadku przekroczenia okresu bez zwierząt oraz przekroczenia minimalnej i maksymalnej liczby zwierząt będzie naliczana sankcja. 20% kwoty płatności –  w przypadku gdy Liczba zwierząt w przeliczeniu na DJP w gospodarstwie wynosi mniej niż 0,3 DJP na hektar trwałych użytków zielonych będących w posiadaniu rolnika – o nie więcej niż 10% i nie dłużej niż przez 10% wymaganego okresu przestrzegania wymogów.  40% kwoty płatności – Liczba zwierząt w przeliczeniu na DJP w gospodarstwie wynosi mniej niż 0,3 DJP na hektar trwałych użytków zielonych będących w posiadaniu rolnika – o nie więcej niż 10%, ale dłużej niż przez 10% wymaganego okresu przestrzegania wymogów 100% kwoty płatności – Liczba zwierząt w przeliczeniu na DJP w gospodarstwie wynosi mniej niż 0,3 DJP na hektar trwałych użytków zielonych będących w posiadaniu rolnika – o więcej niż 10% i dłużej niż przez 10% wymaganego okresu przestrzegania wymogów. 20% kwoty płatności Liczba zwierząt w przeliczeniu na DJP w gospodarstwie wynosi więcej niż 2 DJP na hektar trwałych użytków zielonych będących w posiadaniu rolnika – o nie więcej niż 10% i nie dłużej niż przez 10% wymaganego okresu przestrzegania wymogów. 40% kwoty płatności liczba zwierząt w przeliczeniu na DJP w gospodarstwie wynosi więcej niż 2 DJP na hektar trwałych użytków zielonych będących w posiadaniu rolnika – o nie więcej niż  10%, ale dłużej niż przez 10% wymaganego okresu przestrzegania wymogów 100% kwoty płatności liczba zwierząt w przeliczeniu na DJP w gospodarstwie wynosi więcej niż 2 DJP na hektar trwałych użytków zielonych będących w posiadaniu rolnika – o więcej niż 10% i dłużej niż przez 10% wymaganego okresu przestrzegania wymogów.

6. Jaka jest sankcja za przyoranie TUZ w ramach ekoschematu – Sankcja wynosi 20% kwoty płatności jeżeli TUZ zostanie zaorany w roku realizacji ekoschematu.
7. Czy do wyliczenia obsady będą również brane pod uwagę obszary z trawami wieloletnimi na gruntach –NIE. Praktyką są obięte tylko TUZ. Przez tuz należy rozumieć grunty, które są wykorzystywane do uprawy traw lub innych zielnych roślin pastewnych* rozsiewających się naturalnie (samosiewnych) lub uprawianych (wysiewanych) i które nie były objęte zmianowaniem upraw danego gospodarstwa przez okres co najmniej pięciu lat.
   • Trawy lub inne zielne rośliny pastewne – Trawy i wszystkie rośliny zielne pastewne, rosnące tradycyjnie na naturalnych pastwiskach i łąkach lub zazwyczaj zawarte w mieszankach nasion przeznaczonych do zasiewania pastwisk lub łąk. Jeżeli chce się zgłosić trawy na gruntach ornych jako TUZ muszą one spełnić powyższe kryterium.

W 2023 r. planowana jest stawka płatności 500 zł/ha.

Źródło:

1. Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie (Płatności bezpośrednie – Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie (cdr.gov.pl))

2. Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (Ekstensywne użytkowanie trwałych użytków zielonych z obsadą zwierząt – Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa – Portal Gov.pl (www.gov.pl))